ΕΜΕΙΣ , Ο ΚΑΝΩΝ
ΚΑΙ ΤΡΙΓΥΡΩ ΜΑΣ
Ο ΥΠΟΛΟΙΠΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Του Γεωργίου Καπλάνη
Του Γεωργίου Καπλάνη
Ένα Ενδιαφέρον Σκιτσογράφημα.
Με την πρώτη
προσπάθεια δεν κατάλαβα τίποτε από το σχέδιο που βλέπετε. Μετά άρχισα να
ξεχωρίζω ότι στην άκρη δεξιά γράφει «Ισραήλ», στην άκρη αριστερά «Γαλλία», όπως
επίσης ξεχώρισα τις λέξεις «Τουρκία», κάτω από αυτήν «Κύπρος» και πιο κάτω
«Αίγυπτος», δίπλα της «Λιβύη» και πάνω από αυτήν «Ελλάδα» και «Ιταλία». Τα άλλα
δεν κατάφερα να διακρίνω τι γράφουν, και παρακαλώ, όποιος καταλάβει τις άλλες
λέξεις να το γράψει για να μου φύγει η περιέργεια.
Φυσικά πρόκειται για την λεκάνη της Μεσογείου και τις
δυνάμεις που επιδρούν μέσα σε αυτήν.
Είναι φανερό ότι το σκιτσογράφημα αφορά γεωστρατηγική.
Τώρα θα πείτε, για ποιόν λόγο άραγε ένας Επικούρειος να
ενδιαφέρεται για την γεωστρατηγική;
Ο Επικούρειος και ο .
. . . . υπόλοιπος κόσμος.
Κατ αρχάς, ένας Επικούρειος δεν είναι ένας άνθρωπος που ζει
στην κοσμάρα του μακριά από τα πράγματα.
Μετά, ο άνθρωπος, όπως κάθε ζωντανός οργανισμός, θα
επιδράσει στο περιβάλλον του, δηλαδή στις συνθήκες της ζωής του, για να
επιτύχει να εξασφαλίσει την επιβίωση και την ευτυχία του. Δηλαδή την ελευθερία
του. Δηλαδή την ηδονή.
Και πολύ επιτυχημένα ο Νίτσε γράφει ότι η βούληση να
επιδράσεις και να διαμορφώσεις το περιβάλλον σου, δηλαδή τις συνθήκες της ζωής
σου, είναι βούληση για δύναμη. Και ότι η δύναμη είναι ηδονή!! Όλα αυτά στο βιβλίο του «Βούληση για Δύναμη».
Ο Μαρξ, λίγο νεώτερος του Νίτσε, έγραψε όπως γνωρίζουμε για
την «παρέγκλιση» του Επίκουρου. Το άτομο, λέει, κινείται παράλληλα με τα άλλα
άτομα προς μία κατεύθυνση, σε μία προδιαγεγραμμένη πορεία. Αυτό είναι το γενικό
σκηνικό. Κάποια στιγμή όμως το άτομο παρεγκλίνει από την πορεία του, έστω και
λιγουλάκι.
Τότε όμως το σκηνικό αλλάζει.
Και δεν αλλάζει από μόνο του. Η παρεγκλητική κίνηση του
ατόμου αλλάζει το σκηνικό.
Έτσι, για να το
ευχαριστηθεί ο Νίτσε.
Ποια είναι όμως η αιτία που προκαλεί αυτήν την κίνηση;
Μας το ξεκαθαρίζει ο Διογένης Οινοανδέας, για να μην
κουραζόμαστε: «. . . . έστιν δύναμις παρεγκλητική εν ταις ατόμοις . . .». Προσέξτε:
«εν ταις ατόμοις».
Έτσι η ελευθερία πηγάζει μέσα από την ίδια την φύση.
Η αντίδρασή μας στις δεδομένες συνθήκες της ζωής μας,
πηγάζει μέσα από την ίδια την φύση.
Σημείωση: Χωρίς να έχω ειδικές γνώσεις, νομίζω ότι ο
Διογένης χρησιμοποιεί το θηλυκό γένος : “εν ταις” (δοτική πληθυντικού), διότι δεν μιλάει για «το
άτομο», που είναι ουδέτερο γένος, αλλά για «την άτομον ύλη».
Το Σκηνικό
Τώρα καταλαβαίνουμε ότι το παραπάνω σκιτσογράφημα ουσιαστικά
είναι και αυτό ένα σκηνικό.
Και εμείς ζούμε μέσα σε αυτό το σκηνικό. Ας επιμείνουμε στο
εξής: Δεν αναφερόμαστε σε κάποια θεωρητική κατασκευή, αλλά, στην ίδια την
πραγματικότητα.
Και ως πραγματικότητα αποτελεί τα ¨φαινόμενα¨. Τα οποία ο
Κανών θεωρεί βασικά και υποχρεωτικά στηρίγματα σε κάθε ανάλυση. Μην ξεχνάμε ότι
ο Κανών ακολουθεί την γλώσσα που μιλούν τα πράγματα.
Γι αυτούς τους λόγους η άποψή μου είναι απλή: Τον κόσμο γύρω
μας πρέπει να τον μελετούμε και να τον αναλύουμε. Και μετά να πράττουμε
αναλόγως.
Απέναντι σε αυτά υπάρχουν αντιρρήσεις:
α) Αυτά είναι πολιτική και ο Επίκουρος απαγόρευε να
ασχολούμαστε με την πολιτική.
β) Όποια ανάλυση και να κάνεις, θα την κάνεις με βάση την
ιδεολογία σου. Οπότε θα αποτελεί ιδεολογική τοποθέτηση. Ή φιλοσοφία δεν έχει
σχέση με αυτά.
γ) Η «Διαλεκτική» θα
καλύψει το κενό που υπάρχει και θα βοηθήσει την Επικούρεια φιλοσοφία.
Και οι τρεις παραπάνω περιπτώσεις στηρίζονται σε απίστευτα
σαθρές βάσεις.
Ας τις δούμε μία – μία.
Αυτά είναι πολιτική
.. . . . . . μείνετε μακριά τους. - Η Ηθικολογική Άποψη
Αυτά είναι πολιτική και ο Επίκουρος απαγόρευε να ασχολούμαστε με
την πολιτική.
Όποιος έχει
κατανοήσει τον Κανόνα αντιλαμβάνεται αμέσως το λάθος σε αυτήν την άποψη. Και
βέβαια δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός στο τι είναι πολιτική και τι δεν είναι.
Χώρια που κάτι μπορεί να είναι πολιτικό και συγχρόνως να μην είναι. (δηλαδή
αντί Α ή όχι Α, θα πέσουμε στο Α και όχι Α). Χώρια ότι το ¨όχι στην πολιτική¨ μπορεί να είναι – κατά
τις εκάστοτε συνθήκες – εξαιρετικά δυνατή πολιτική θέση με περισσότερο
σημαντικά πολιτικά αποτελέσματα, από το ¨ναι στην πολιτική¨.
Αλλά τα πράγματα είναι περισσότερο πολύπλοκα. Για να δώσω ένα παράδειγμα, φανταστείτε έναν κόμπο σε ένα
δίχτυ. Τον κόμπο τον σχηματίζουν τέσσερα νήματα. Τα δύο από αυτά είναι πολιτική
και τα άλλα δύο όχι. Ο κόμπος άραγε είναι πολιτική ή όχι;
Και όλα αυτά σε περίπτωση που πράγματι ο Επίκουρος είχε
εκδώσει ταξιδιωτική οδηγία να αποφεύγουμε τις περιοχές της πολιτικής. Αμφιβάλω όμως.
Στην επιστολή «Προς Ιδομενέα» ο Επίκουρος λειτουργεί ως πολιτικός μέντορας. Την
επιστολή την έχω αναλύσει. Και τους έχω
προκαλέσει δημόσια και κατ΄ επανάληψη, αυτός που έχει άλλη άποψη, να κάνει την
δική του ανάλυση της επιστολής και να μας την φέρει. Αν βέβαια έχει τα . . . κότσια
να κάνει δική του ανάλυση. Πάντως μέχρι σήμερα ουδείς ενεφανίσθη.(1)
Ας αφήσουμε όμως τις πολλές άλλες πλευρές του ζητήματος, για
να επικεντρωθούμε σε μία ερώτηση δομικής φύσεως: Ο
Επίκουρος λειτουργούσε ως ηθικολόγος;
Με άλλα λόγια, έγραψε έναν κατάλογο με πράξεις που
επιτρέπονται και που απαγορεύονται και μετά ζήτησε να εφαρμόσουμε τον κατάλογο;
Εδώ κολλάει το ¨ηθικολόγος¨, διότι ο χαρακτηρισμός αυτός
προϋποθέτει μία επιφανειακή – ρηχή προσέγγιση της ηθικής.
-Ού φονεύσεις;
-Ού φονεύσεις !! Και τέλος !
Αυτό εννοώ επιφανειακή αντιμετώπιση.
Ο Επίκουρος, βέβαια, ήταν ακριβώς το αντίθετο.
Δεν υπήρχε περίπτωση να μην ανατρέξει στις πρώτες αρχές,
στις βαθιές αιτίες στο κάθε τι.
Εδώ ας δανειστούμε και κάτι από τον Νίτσε: ¨Ού
φονεύσεις¨;
Αυτό από μόνο του δεν λέει τίποτε, λέει ο Νίτσε. Μέσα σε
ποιους παράγοντες και σε ποιες καταστάσεις θα λειτουργήσει μία τέτοια εντολή;
Γιατί αν κινδυνεύει το παιδί σου από έναν δολοφόνο, άραγε θα είσαι ηθικός
χαρακτήρας αν καθίσεις ακίνητος; Άραγε μήπως τότε το ¨ού φονεύσεις¨ παύει να
ισχύει; (2)
Αντίστοιχα, αν η επιβίωσή, η δική σου και των παιδιών σου,
κινδυνεύει από κάποια πολιτική μεθόδευση, άραγε δεν θα βγεις να διαμαρτυρηθείς;
Θα μείνεις ακίνητος; Δηλαδή θα φερθείς ως υπομονετικός Στωϊκός, για να
αποδείξεις ότι είσαι Επικούρειος;
Έτσι λοιπόν, και αν ακόμα ο Επίκουρος έλεγε ¨ού
πολιτεύεσθαι¨, αυτό από μόνο του δεν
λέει τίποτε.
Οι Φυλακισμένοι στις
Φυλακές της Ιδεολογίας
Όποια ανάλυση και να κάνεις, θα την κάνεις με βάση την ιδεολογία
σου. Οπότε θα αποτελεί ιδεολογική τοποθέτηση. Ή φιλοσοφία δεν έχει σχέση με
αυτά.
Η φιλοσοφία απαιτεί
σκέψη χωρίς όρια.
Η ιδεολογία θέτει
όρια.
Μόνο όρια ; Φράχτες ολόκληρους που περιβάλλουν
εγκαταστάσεις διαμονής και αυλή. Έτσι ο ιδεολόγος μπορεί να διαμένει στις
εγκαταστάσεις και να αυλίζεται ελεύθερα, αλλά πάντως εντός των ορίων του
φράχτη.
Έχει βαθιά
ριζώσει στον κόσμο η πίστη ότι οι άνθρωποι χωρίζονται σε πιστούς διαφόρων
ιδεολογιών. Ο καθείς με την πίστη του δηλαδή.
Έτσι, όταν
εκφέρεις άποψη, το πρώτο που κάνουν είναι να ανιχνεύσουν σε ποια πίστη έχεις μαντρωθεί.
Στην συνέχεια, αφού σε κατατάξουν, σου κολλάνε ταμπέλα. Και μετά κρίνουν τα
πάντα για σένα βάσει της ταμπέλας. Σε θεωρούν κάτι σαν τα μούτρα τους.
Αυτό το
διαπράττουν και οι λεγόμενοι Επικούρειοι. Η συντριπτική πλειοψηφία των
λεγομένων Επικουρείων, δεν έχει κατανοήσει την διαφορά ανάμεσα στην ιδεολογία και
την φιλοσοφία.
Μόνο που ο
Επίκουρος «. . . ταξίδεψε με νου και λογισμό . . . και
διάβηκε τους πύρινους φράχτες του ουρανού . . . .». Και ο ιδεολόγος,
χωρίς να έχει ιδέα από όλα αυτά, σου καταλογίζει ότι έχεις κλειστεί μέσα στους
δικούς του παλιοφράχτες της ιδεολογίας και δεν μπορείς να ξεφύγεις !!! Φίλε μου, να ήξερες πόσο εύκολο είναι να
βάλουμε εμείς φωτιά σε αυτούς τους παλιοφράχτες σου και να τους κάνουμε
αποκαϊδια!!
Βέβαια ο
Επίκουρος κάποια στιγμή γύρισε πίσω για να μας δείξει «
. . . . τι μπορεί να γίνει και τι όχι,
και σε ποιούς ακλόνητους νόμους βασίζεται η δύναμη στο κάθε τι . . . .». (3)
Και
αυτό που έκανε ο Επίκουρος πρέπει να κάνει και ο κάθε Επικούρειος ΣΗΜΕΡΑ.
Η Πρωταγωνίστρια Διαλεκτική Πέθανε,
αλλά το Σήριαλ της Διαλεκτικής Συνεχίζεται
Η «Διαλεκτική» θα καλύψει
το κενό που υπάρχει και θα βοηθήσει την Επικούρεια φιλοσοφία.
Προσπαθείστε να εφαρμόσετε την Διαλεκτική
Μέθοδο, (θέση – αντίθεση – σύνθεση) στο παραπάνω σκιτσογράφημα !! Και να το αναλύσετε !!
Δεν λέω άλλα,
διότι εγώ πεσμένους δεν τους χτυπάω.
Το παραπάνω
σκιτσογράφημα αναδεικνύει το πόσο γερά δομημένος, σύγχρονος και λειτουργικός
είναι ο Κανών. Και βέβαια θα είναι, διότι είναι η λογική της
φύσης.
Η λογική των πολλαπλών αιτίων και των πολλαπλών πιθανών
ενδεχομένων.
Παρ΄όλα αυτά
υπάρχει μία ισχυρότατη μερίδα, με ισχυρή πρόσβαση στους χώρους των λεγομένων
Επικουρείων, η οποία συνεχίζει να προπαγανδίζει υπέρ της Διαλεκτικής. Φυσικά,
διαπλέκεται και με την αντίστοιχη ιδεολογία.
Το θέμα είναι ό,τι πρέπει για να γράψουμε μία κωμωδία. Ας το
αποφύγουμε. Προς το παρόν.
Όλοι αυτοί έχουν
ένα κοινό χαρακτηριστικό: Μπορούν να λένε πολλά – πολλά λόγια για την
Διαλεκτική, ποτέ όμως , μα ποτέ, δεν την χρησιμοποιούν για να αναλύσουν μία
πραγματική κατάσταση.
Εδώ και δύο γενιές τουλάχιστον η Διαλεκτική έχει πεθάνει. Οι
οπαδοί της όμως έχουν μείνει ακίνητοι, σταθεροί, δογματικά μουμιοποιημένοι.
Έτσι προκύπτει το ερώτημα: Τι κάνει αυτούς τους ανθρώπους να
μένουν προσηλωμένοι σε κάτι, που, ούτε θέλουν, ούτε μπορούν να εφαρμόσουν;
-
Η Πίστη!!
Διότι η Διαλεκτική είναι μία Πίστη!!
Αυτό λέει ο φίλος μου ο Αριστοτέλης
Κερασοβίτης!
Θα φαινόταν
δικαιολογημένο να μου κάνει κάποιος παρατήρηση για τους σκληρούς χαρακτηρισμούς
που κάνω. Όμως, αυτοί, οι δογματικά μουμιοποιημένοι χαρακτηρίζουν τους
θαυμαστές του Κανόνα ως . . . . .
δογματικούς. Θέμα τακτικής.
Να προσθέσουμε εδώ και ένα άλλο ζήτημα. Το ζήτημα της
Διαλεκτικής του Πλάτωνα. Ο Πλάτων χρησιμοποιούσε την διαπλοκή των εννοιών. Η
Έλλη Παππά τα αναλύει καλά αυτά στο βιβλίο της ¨Ο Πλάτωνας στην εποχή μας¨.
Αντίθετα με τον Πλάτωνα που χρησιμοποιούσε τις έννοιες, ο Επίκουρος βασιζόταν
στα ¨φαινόμενα¨. Αν χρησιμοποιήσεις τον Κανόνα χωρίς να στηρίζεσαι στα ¨φαινόμενα¨,
. . . γλίστρησες και δεν ξέρεις που θα βρεθείς.
Στην πράξη
τώρα: Είναι μόνιμο το φαινόμενο στις συναντήσεις των λεγομένων Επικουρείων να
γίνεται συζήτηση πάνω στις έννοιες – εννοιολογικές αναλύσεις εννοιών –
εννοιολογικός καθορισμός των εννοιών και γενικά να γίνεται Πλατωνοσυζήτηση.
Περί του Κανόνος ουδέν. Κατά την άποψή μου δεν γνωρίζουσι τι πράττουσι, και θα
έπρεπε ίσως κάποιος να τους το πληροφορήσει. Αλλά και αν ακόμα το
πληροφορηθούσι, άραγε θα το αντιληφθούσι ;
Επίλογος
Όπως θα προσέξατε στο σκιτσογράφημα, η ανάλυση της
κατάστασης στην εξέλιξή της απαιτεί την λογική των πολλαπλών αιτίων και
πολλαπλών πιθανών αποτελεσμάτων. Και όχι μόνον. Δηλαδή απαιτεί την χρήση του
Κανόνα. Αυτόν τον τρόπο σκέψης, από ότι φαίνεται θα τον γνωρίσουν στον Ιερό Ναό
Αγίου Νικολάου !!!! Στα στέκια των Επικουρείων άραγε θα τον γνωρίσουν;
Χρειάζεται πράξη ΣΗΜΕΡΑ. Κατά την άποψή
μου, δεν μας παίρνει πλέον να ασχολούμαστε και πολύ με τις κολλημένες
τυρόπιτες, τους «δήθεν» και τα άλλα ζόμπι του παρελθόντος.
Γεώργιος Καπλάνης
Θεσσαλονίκη
22/6/20
ΥΓ.
(1) Γράφω
«κότσια» για να μην γράψω την άλλη λέξη. Πάντως όποιος ενδιαφερθεί για την
ανάλυσή μου της επιστολής «Προς Ιδομενέα», θα την βρει στην διεύθυνση http://filosofiakipou.blogspot.com/
με τίτλο «Επικούρεια Ματιά» .
Προσέξτε, όχι στα Πρακτικά του Συμποσίου, γιατί εκεί είναι παραποιημένη.
(2) Ο
Νίτσε αποστρέφεται τους ηθικολόγους. Επίσης η φιλοσοφία του είναι δομημένη
επάνω στον Επίκουρο. Έτσι εξηγείται η συχνή αναφορά και στους δύο.
(3) Από
τον Λουκρήτιο αυτά.
